Kiedy firma wychodzi z pieluszek, a kiedy zdaje maturę?

Przedsiębiorstwo można porównać do etapów rozwoju dziecka, zwłaszcza pierwsze etapy. Dziecko małe wymaga nieustannej uwagi rodzica (założyciela firmy), rodzic najczęściej oddaje się w 100%. Jeśli rodzic ma środki finansowe, to może sobie pozwolić na wsparcie, czyli zatrudnienie niani (manager zarządzający), jednak nie traci koncentracji.

Rozwój firmy tak jak rozwój dziecka, też może być podzielony na różne etapy, z których każdy charakteryzuje się innymi wyzwaniami i priorytetami. Każdy z tych etapów to, też inna rola managera/właściciela:

Etap założenia i startu:

Jest to etap narodzin i pieluszek. Dziecko pojawia się w rodzinie i przestawia całą organizację rodziny.
W tym etapie firma jest w fazie początkowej, zazwyczaj prowadzona przez założyciela.
Manager zarządzający/ założyciel jest odpowiedzialny za rozwinięcie strategii biznesowej, opracowanie planów operacyjnych i skoordynowanie działań w celu rozpoczęcia działalności.
Manager zarządzający, tak jak rodzic musi umieć zbudować wizję i trwałe fundamenty pod dalszy rozwój.
Kluczowe kompetencje menedżera na tym etapie to zdolność do podejmowania decyzji, zarządzania zasobami i motywowania zespołu, a przede wszystkim tempo reakcji na potrzeby dziecka/ firmy.

Firma na etapie założenia i startu można rozpoznać po kilku charakterystycznych cechach:

Założyciel i zespół: W tej fazie firma jest zazwyczaj prowadzona przez jednego założyciela lub ma niewielki zespół osób. Właściciel firmy często pełni rolę głównego wykonawcy i jest odpowiedzialny za większość działań i decyzji.
Kapitał początkowy: Firma na tym etapie często posiada ograniczone środki finansowe. Kapitał jest zwykle pozyskiwany ze źródeł takich jak oszczędności założyciela, pożyczki rodzinne lub przyjaciele, a także potencjalnie od aniołów biznesu lub inwestorów ryzyka.
Testowanie koncepcji: W fazie założenia i startu firma często jest w trakcie testowania swojej koncepcji biznesowej. Może to obejmować analizę rynku, identyfikację grup docelowych, prototypownie produktów lub usług oraz badanie zainteresowania rynku.
Brak stabilności: Firma na tym etapie jest zazwyczaj narażona na wahania i niepewności. Nie ma jeszcze ustalonej pozycji na rynku ani stabilnych procesów operacyjnych. Decyzje są podejmowane na bieżąco, a strategia może ulegać zmianom w odpowiedzi na wyniki testów i reakcje rynkowe.
Skromna obecność rynkowa: Firma na etapie założenia i startu może mieć ograniczoną widoczność na rynku. Jej marka i reputacja są jeszcze mało znane, a większość działań skoncentrowana jest na budowaniu podstawowych zdolności operacyjnych i zdobywaniu pierwszych klientów.
Przygotowanie do rozwoju: Pomimo ograniczeń i niepewności, firma na etapie założenia i startu może już planować swoje przyszłe rozszerzenie i wzrost. Zazwyczaj koncentruje się na opracowaniu strategii biznesowej, budowaniu sieci kontaktów, zdobywaniu doświadczenia i pozyskiwaniu kapitału na dalszy rozwój.

Etap wzrostu i rozwoju:

W tym etapie firma ma już stabilne podstawy i skupia się na rozwoju swojej pozycji na rynku.
Jest to etap, gdy dziecko wyszło już z wieku niemowlęcego i przedszkolnego. Dziecko już potrafi się zaopiekować swoimi podstawowymi potrzebami, idzie do szkoły. Ma swoje trwałe miejsce w rodzinie i rodzina zauważa je jako samodzielnie podejmującą decyzję jednostkę, którą nadal trzeba się opiekować i uważać na nią.
Manager zarządzający staje się odpowiedzialny za rekrutację i zarządzanie większym zespołem, budowanie kultury organizacyjnej i rozwijanie procesów biznesowych. Manager zarządzający, tak jak rodzic umiejętnie rozszerza środowisko dziecka i zaprasza je do eksplorowania nowych rzeczy.
Kluczowe kompetencje menedżera na tym etapie to umiejętność delegowania zadań, skuteczne komunikowanie się z zespołem i zarządzanie zmianą.

Firma na etapie wzrostu i rozwoju można rozpoznać po kilku charakterystycznych cechach:

Zwiększony obrót i zysk: W tym etapie firma zazwyczaj osiąga wyższy poziom obrotów i generuje większe zyski w porównaniu do poprzednich okresów. Osiągnięcie rentowności staje się bardziej widoczne, co przyczynia się do dalszego rozwoju i inwestycji.
Rozszerzenie zespołu: W miarę wzrostu firmy, zwykle następuje zwiększenie zatrudnienia. Firma może rekrutować nowych pracowników, zarówno do zespołów operacyjnych, jak i do zarządzania. Pojawia się potrzeba struktury organizacyjnej i hierarchii, a manager zarządzający staje się odpowiedzialny za skuteczne zarządzanie i rozwój zespołu.
Rozbudowa infrastruktury: Firma na etapie wzrostu i rozwoju zwykle inwestuje w rozwój infrastruktury i zasobów, takich jak sprzęt, technologia, systemy informatyczne, a także większe przestrzenie biurowe lub produkcyjne. Infrastruktura jest dostosowywana do zwiększonego zapotrzebowania i rosnącej skali działalności.
Dywersyfikacja oferty: Firmy na tym etapie często rozszerzają swoją ofertę produktów lub usług, w celu przyciągnięcia większej liczby klientów i zwiększenia zasięgu rynkowego. Mogą wprowadzać nowe linie produktów, ekspandować na nowe rynki lub oferować dodatkowe usługi.
Ustalona pozycja na rynku: Firma osiąga pewną stabilność i rozpoznawalność na rynku. Jej marka staje się bardziej znana, a reputacja wzrasta. Firmy na tym etapie mają tendencję do budowania długoterminowych relacji z klientami i utrzymywania konkurencyjnej pozycji na rynku.
Skomplikowane procesy biznesowe: W miarę wzrostu firmy, procesy operacyjne stają się bardziej złożone. Manager zarządzający musi skoncentrować się na doskonaleniu procesów biznesowych, efektywnym zarządzaniu łańcuchem dostaw, optymalizacji kosztów i zapewnieniu wysokiej jakości produktów lub usług.
Poszukiwanie finansowania: Rozwój firmy może wymagać dodatkowego finansowania, na przykład poprzez inwestycje kapitałowe lub pożyczki. Firmy na tym etapie często poszukują źródeł finansowania, takich jak anioły biznesu, fundusze venture capital czy kredyty inwestycyjne.
Ugruntowana kultura organizacyjna: Na etapie wzrostu i rozwoju firma często ma już określoną kulturę organizacyjną i wartości, które są ściśle przestrzegane. Manager zarządzający odgrywa kluczową rolę w budowaniu i utrzymaniu pozytywnej kultury organizacyjnej, która wspiera zaangażowanie pracowników i efektywność działania firmy.

Etap dojrzałości i stabilizacji:

W tym etapie firma osiąga stabilność i konsoliduje swoją pozycję na rynku.
Etap ten można porównać do wczesnej dorosłości człowieka, uzyskiwania samodzielności i zarządzania własnym życiem.
Manager zarządzający skupia się na utrzymaniu rentowności, doskonaleniu procesów operacyjnych i budowaniu trwałych relacji z klientami.
Kluczowe kompetencje menedżera na tym etapie to umiejętność analizy finansowej, efektywne planowanie strategiczne i budowanie zaufania wśród interesariuszy.

Firma na etapie dojrzałości i ekspansji można poznać po kilku charakterystycznych cechach:

Stabilność finansowa: Firma osiąga stabilność finansową i generuje stałe i zrównoważone przychody. Ma zdolność do utrzymania rentowności i rozwoju bez większych fluktuacji. Firmy na tym etapie często mają dobrze rozwiniętą strukturę finansową i zdolność do generowania wystarczającego kapitału na inwestycje.
Wzrost rynkowy: Firma na etapie dojrzałości i ekspansji osiągnęła znaczący wzrost rynkowy i posiada stabilną pozycję na rynku. Może mieć duży udział w rynku, a jej marka jest dobrze rozpoznawalna. Firma może również rozszerzać swoją działalność na nowe segmenty rynku lub na nowe obszary geograficzne.
Skonsolidowana struktura organizacyjna: Na tym etapie firma ma rozbudowaną strukturę organizacyjną i jasno zdefiniowane role i odpowiedzialności. Manager zarządzający koncentruje się na optymalizacji procesów biznesowych, doskonaleniu systemów zarządzania oraz tworzeniu efektywnych struktur i procedur.
Innowacje i rozwój produktów: Firmy na etapie dojrzałości i ekspansji często kontynuują innowacje i rozwój produktów. Mogą wprowadzać na rynek nowe wersje produktów lub usług, rozszerzać gamę oferowanych produktów lub dostosowywać się do zmieniających się potrzeb rynkowych. Innowacje są kluczowym czynnikiem utrzymania konkurencyjności firmy.
Skuteczne relacje z klientami: Firma na tym etapie często ma silne i trwałe relacje z klientami. Klienci są lojalni wobec marki i cenią jej produkty lub usługi. Firmy na tym etapie inwestują w budowanie długoterminowych relacji z klientami poprzez doskonałą obsługę klienta, personalizację i zrozumienie potrzeb rynkowych.
Ekspansja geograficzna i strategiczne partnerstwa: Firmy na etapie dojrzałości i ekspansji często rozszerzają swoją działalność na nowe rynki geograficzne. Mogą otwierać filie lub nawiązywać strategiczne partnerstwa z lokalnymi firmami w celu zdobycia większej obecności na rynkach zagranicznych. Ekspansja jest kluczowym czynnikiem wzrostu w tej fazie.
Doskonalenie procesów operacyjnych: Na tym etapie firma skupia się na doskonaleniu swoich procesów operacyjnych i zwiększaniu efektywności. Manager zarządzający skupia się na optymalizacji produkcji, logistyce, łańcuchu dostaw i zarządzaniu kosztami, aby osiągnąć większą efektywność i konkurencyjność.

Etap innowacji i ekspansji:

W tym etapie firma dąży do dalszego wzrostu poprzez wprowadzanie innowacji i ekspansję na nowe rynki.
W przypadku cyklu życia człowieka etap ten odpowiada później dojrzałości, kiedy człowiek już jest mocno świadomy siebie i świata dookoła siebie, a także próbuje odcisnąć swój ślad w świecie, w którym funkcjonuje.
Manager zarządzający skupia się na identyfikowaniu nowych możliwości biznesowych, zarządzaniu ryzykiem i budowaniu partnerstw strategicznych.
Kluczowe kompetencje menedżera na tym etapie to umiejętność przewidywania trendów rynkowych, kreatywność i umiejętność budowania sieci kontaktów.

Firmę na etapie innowacji i ekspansji można rozpoznać po kilku charakterystycznych cechach:

Koncentracja na innowacjach: Firma skupia się na ciągłym wprowadzaniu innowacji i rozwijaniu nowych produktów, usług lub technologii. Innowacje są głównym czynnikiem napędzającym rozwój firmy i pozwalają jej utrzymać konkurencyjność na rynku.
Duże nakłady na badania i rozwój: Firma inwestuje znaczące środki finansowe i zasoby w badania i rozwój. Posiada wydzielone działy lub zespoły odpowiedzialne za tworzenie i testowanie nowych koncepcji, prototypownie, badania rynku oraz monitorowanie trendów i technologii.
Ekspansja rynkowa: Firma na tym etapie może rozszerzać swoją obecność na nowe rynki geograficzne lub wchodzić w nowe segmenty rynkowe. Może otwierać nowe oddziały, nawiązywać partnerstwa strategiczne lub przejmować inne firmy, aby zdobyć większy zasięg i dostęp do nowych klientów.
Aktywność w dziedzinie marketingu i promocji: Firma na etapie innowacji i ekspansji intensyfikuje swoje działania marketingowe i promocyjne. Inwestuje w budowanie świadomości marki, tworzenie strategii marketingowych, kampanie reklamowe, działania public relations oraz rozwój relacji z klientami.
Zwiększona zdolność do adaptacji: Firma na tym etapie wykazuje dużą zdolność do adaptacji i elastyczności. Jest otwarta na zmiany, szybko reaguje na nowe trendy i potrzeby rynkowe oraz dostosowuje swoje strategie i produkty w oparciu o wymagania klientów.
Wzrost zasobów ludzkich: Firma zwiększa swoje zasoby ludzkie, zarówno w zakresie liczby pracowników, jak i ich umiejętności i kompetencji. Może angażować specjalistów z różnych dziedzin, w tym ekspertów w obszarze innowacji, marketingu, sprzedaży i zarządzania projektem.
Partnerstwa i współpraca: Firma na tym etapie często nawiązuje partnerstwa strategiczne, współpracę z innymi firmami, instytucjami badawczymi lub startupami. Dzięki temu może korzystać z synergii, wymieniać się wiedzą i zasobami oraz rozwijać nowe produkty lub usługi w oparciu o wspólne kompetencje.
Silne przywództwo i kultura innowacyjna: Na tym etapie firma ma silne przywództwo, które promuje kulturę innowacyjności, kreatywności i eksperymentowania. Manager zarządzający ma kluczową rolę w tworzeniu otoczenia sprzyjającego innowacjom, wspierając twórcze myślenie i rozwijając zdolności zespołu do wprowadzania nowych pomysłów.

Jest jeszcze jedna faza, o której nie wspomniałam powyżej. Faza, której nikomu nie życzę i którą, z racji wyjątkowości okazji (naszych urodzin), celowo nie będę rozpisywać.

Jest to faza schyłkowa, w której firma stoi w miejscu, a następnie zaczyna ograniczać swoją działalność, w której traci własną tożsamość. Odpowiada jej wiek podeszły człowieka, który staje się zależny od innych, zaczyna chorować a zamiast rozwoju własnego, marzy o rozwoju swoich dzieci/ wnuków.

Należy pamiętać, iż powyższe fazy mogą przebiegać w różnym tempie i z różną intensywnością. Są przykłady firm, które utrzymują się od dekad na etapie narodzin i startu lub wzrostu. Nie przechodzą poszczególnych etapów rozwoju, nie wychodzą z pieluszek, nie podchodzą do matury. Jest to każdorazowo odpowiedzialność i wizja właściciela. Dlatego warto pamiętać, iż rozwój przedsiębiorstwa zawsze będzie mocno skorelowany z rozwojem managera zarządzającego i mówimy tu o dwóch kierunkach rozwoju: gromadzeniu wiedzy, umiejętności i doświadczenia biznesowego, a także rozwój osobisty, czyli praca na własnych przekonaniach, umiejętnościach uniwersalnych i umiejętności pracy z ludźmi. Jeśli manager się nie rozwija, bo już wierzy, że wszystko wie, firma też przestaje się rozwijać. Co ciekawe zaczyna też tracić ważnych pracowników, którzy nie chcą stać w miejscu i chcą iść dalej.