JAKOŚĆ POSZUKIWANA przez WIEKI

Jak na Przestrzeni Wieków Ludzie Postrzegali Jakość: Od Starożytnej Filozofii do Współczesności?

Jakość — to pojęcie, które towarzyszy ludzkości od zarania dziejów. Dziś bliżej nam do myślenia o jakości w kategoriach technicznych. Dziś jakość to spełnianie określonych, mierzalnych kryteriów. Od starożytnych filozofów po współczesnych naukowców, jakość była zawsze przedmiotem zainteresowania, badań i refleksji. Wartościowanie tego, co dobre, trwało przez stulecia, przybierając różne formy i konteksty w różnych kulturach i epokach. W tym artykule zajmiemy się analizą tego, jak wielcy myśliciele, tak jak Platon, Arystoteles, Cyceron, Lao Tse, Kartezjusz i Kant, postrzegali jakość na przestrzeni wieków, a także jak współcześnie rozumiemy to pojęcie.

Dlaczego dziś warto się zastanowić, co o jakości mówili Wielcy Myśliciele? 

To, co oni zainicjowali jak ludzie faktycznie obecnie myślą o jakości, co mają wdrukowane głęboko w swoich przekonaniach, gdy mówią, że dana rzecz lub usługa jest wysokiej jakości albo niskiej jakości. Jakość jest kulturowo uwarunkowana kryteriami, których znaczenie przypisali nam właśnie wielcy myśliciele swoich epok. Nie ma też nic bardziej mylnego i wprowadzającego zamieszanie w komunikacji międzyludzkiej jak ferowanie ocen czyiś efektów z wykorzystaniem słowa jakość.

1. Platon: Idea Doskonałego i Wiecznego

W filozofii Platona idea doskonałego bytu jest kluczowa. Platon wierzył, że nasz świat zmysłowy jest tylko cieniem rzeczywistości, a prawdziwa rzeczywistość leży w świecie idei. Według niego jakość istnieje w doskonałych i niezmieniających się formach. Dla Platona jakość była absolutna, niezmienna i niepodważalna. Stąd właśnie przeniknęło do naszego świata oczekiwanie jakości jako stałości i niezmienności danej rzeczy. Im dłużej bluzka utrzymuje swoją formę, im dłużej meble nie poddają się śladom użytkowania lub też efekty usługi (np. Manicure) są trwałe, tym łatwiej przypisujemy ocenę „dobra jakość”. 

Tak jakby ta bluzka, mebel czy usługa odzwierciedlały doskonałość bytu. 

2. Arystoteles, czyli Stagiryta

Stagiryta, znany również jako Arystoteles, był jednym z najważniejszych filozofów starożytnej Grecji i jednym z uczniów Platona. Urodzony w 384 roku p.n.e. w Stagirze, stąd jego przydomek, Dla Arystotelesa jakość była ściśle związana z doskonałością. Uważał, że jakość danego przedmiotu czy procesu jest mierzona w odniesieniu do jego doskonałości. Innymi słowy, im bardziej doskonały jest przedmiot lub działanie, tym wyższą jakość posiada. W jego filozofii doskonałość była celem, do którego dążyć powinni wszyscy ludzie w swoich działaniach i życiu. Liczyła się doskonałość fizyczna, zgodna z idealnymi proporcjami, ale też doskonałość moralna. 

Stagiryta również podkreślał znaczenie harmonii i równowagi jakości. Uważał, że doskonałość i jakość są osiągane poprzez zachowanie umiaru, czyli złotego środka, unikając skrajności i nadmiernego ekstremizmu. Dla niego jakość polegała na osiągnięciu harmonii pomiędzy różnymi cechami, zachowując proporcje i równowagę.

Co wniosła jakość Arystotelesa do dzisiejszego rozumienia jakości? Przede wszystkim złoty środek. Osiągnięcie doskonałych proporcji produktu, koloru, trwałości, nie może się odbywać kosztem nadmiernego wysiłku i eksploatowania tych, którzy tę jakość wytwarzają. 

3. Cyceron: Doskonała Retoryka i Jakość Mowy

Cyceron, rzymski mówca i filozof, skoncentrował się na jakości w retoryce. Jego prace nad retoryką ustanowiły podstawy dla jakościowej komunikacji. Dla Cycerona jakość mowy leżała w jej klarowności, precyzji i skuteczności. Zobaczcie jak często jakość profesjonalisty, eksperta mierzona jest obecnie jego sprawnością przemawiania i opowiadania o swoim obszarze ekspertyzy. 

Gorzej postrzegamy we współczesnej kulturze dokonanego naukowca jąkającego się i nieumiejącego wytłumaczyć nam co robi i jaki ma to wpływ na świat. Wyżej jesteśmy skłonni pod kątem profesjonalizmu ocenić sprawnego mówcę, influencer’a, show men’a, choć w rzeczywistości człowiek ten kopiuje wielkie myśli innych. 

Nie wierzycie? Zobaczcie na zarobki. Pyskaci, negocjujący, umiejący wpływać werbalnie mówcy zawsze lepiej zarabiają od tych, którzy nie potrafią się tak wypowiadać. 

4. Lao Tse: Harmonia z Tao i Naturalna Jakość

W chińskiej filozofii Taoizmu Lao Tse podkreślał harmonię z Tao, czyli drogą lub rzeczywistością. Dla niego jakość wynikała z naturalnego porządku rzeczy, a ludzie powinni dążyć do harmonii z naturą, aby osiągnąć prawdziwą jakość życia. Wielu z nas dziś odkrywa filozofie wschodnie, podąża za nimi. Prostota, naturalność i równowaga stanowią o jakości. 

Dzisiejszego well beingu, równowagi życia zawodowego i prywatnego można poszukiwać u Lao Tse, u którego jakość to umiar wszystkich elementów. Jednak osoby cywilizacji zachodu zauroczone tym podejściem, nadal się gryzą z naukowym podejściem do jakości. Pożądamy stanu Zen, ale nadal w głębi jesteśmy „szkiełkiem i okiem”.

5. Kartezjusz: Metoda i Prawda jako Jakość

René Descartes, znany jako Kartezjusz, podkreślał znaczenie metodycznego podejścia do poznania, które zakładało, że prawdziwa wiedza może być zdobyta poprzez surową analizę i logiczne rozumowanie. Dla niego jakość wiedzy polegała na pewności i prawdzie. Jakość była mierzona stopniem pewności, jaki można było osiągnąć w procesie poznania. Descartes wprowadził podział jakości na dwie kategorie: jakość pierwotna i jakość wtórna. Jakość pierwotna, według niego, istnieje obiektywnie i niezależnie od obserwatora. To są cechy, które istnieją w samych przedmiotach, niezależnie od naszej percepcji, takie jak masa, rozmiar czy kształt. Z drugiej strony, jakość wtórna, jak zapach, kolor czy dźwięk, jest postrzegana przez zmysły i jest zależna od naszej percepcji.

W dzisiejszym społeczeństwie jakość produktów i usług jest często oceniana przez pryzmat pewności i rzetelności. Standardy jakościowe, certyfikaty i akredytacje stanowią podstawowy sposób na zapewnienie konsumentom, że dany produkt lub usługa spełnia określone normy i jest wiarygodny. W dziedzinach takich jak medycyna, inżynieria czy przemysł, podejście Kartezjańskie do jakości stało się integralną częścią procesów zarządzania jakością.

Oznacza to, że dzisiejsza jakość w znacznym stopniu opiera się na pewności i rzetelności wiedzy oraz na obiektywnych standardach, co jest zgodne z pierwotnym podejściem Kartezjusza. Jego filozofia wywarła wpływ na kształtowanie naszych współczesnych oczekiwań dotyczących jakości, zachowując jednocześnie swoją aktualność w erze zaawansowanych technologii i globalnego rynku.

Nasz certyfikat ISO, filozoficznie można powiedzieć, że zawdzięczamy filozofii Kartezjusza, dążącej do obiektywnych standardów, rzetelności procesów i wiedzy przekazywanej. 

6. Kant: Kategoryczny Imperatyw i Moralna Jakość

Dla Immanuela Kant’a, niemieckiego filozofa epoki oświecenia jakość zachowań i działań ludzkich była głęboko związana z moralnością. Jakość moralna według Kanta była mierzona zgodnością z uniwersalnymi zasadami etycznymi, które są obowiązujące niezależnie od sytuacji czy osobistych preferencji. Imperatyw kategoryczny, według Kanta, nakazywał postępowanie w sposób, który można by chcieć, żeby stał się powszechnym prawem moralnym. Działania są uznawane za moralnie dobre, gdy są zgodne z uniwersalnymi normami moralnymi, takimi jak szacunek dla godności ludzkiej, sprawiedliwość czy wzajemność. Jednakże jakość jako pojęcie nie ogranicza się wyłącznie do sfer moralności. W kontekście codziennego życia jakość w ogólnym sensie może być postrzegana jako zbiór cech czy cech określonej rzeczywistości. Może dotyczyć produktów, usług, relacji międzyludzkich czy doświadczeń. Ta jakość jest często subiektywnie postrzegana przez jednostkę, bazując na jej osobistych oczekiwaniach, preferencjach i doświadczeniach.

Dzisiaj, wpływ Kanta na definicje jakości jest widoczny w rozwoju etyki biznesu i zarządzania jakością. Organizacje, które kierują się wartościami moralnymi i etycznymi, dążą do zapewnienia jakości w swoich produktach czy usługach zgodnie z uniwersalnymi zasadami uczciwości, transparentności i odpowiedzialności społecznej. Zarządzanie jakością jest zatem nie tylko procesem technicznym, ale również moralnym, opartym na imperatywie kategorycznym.

Ponadto, w kontekście marketingu, jakość jest często postrzegana jako subiektywna ocena klientów, która wynika z ich doświadczeń i oczekiwań. Organizacje, które zdają sobie sprawę z tej subiektywności, starają się dostarczać produkty i usługi, które nie tylko spełniają określone standardy techniczne, ale także satysfakcjonują klientów i budują pozytywne relacje z nimi.

Wiemy już, skąd we współczesnych organizacjach bierze się rozwój zrównoważony, ochrona środowiska, społeczna odpowiedzialność biznesu? No może nie bezpośrednio od Kanta, ale nie można mu zabrać cząstki, jaką wniosła jego myśl. 

7. Współczesność: Jakość w Erze Technologii i Konsumpcjonizmu

W dzisiejszym świecie, pojęcie jakości znacząco się rozszerzyło. Wraz z rozwojem technologii i globalizacji, jakość stała się kluczowym elementem w produkcji, usługach i produktach konsumpcyjnych. Współczesne społeczeństwo mierzy jakość często poprzez standardy, oceny klientów, recenzje online oraz innowacyjność produktów i usług.

Na przestrzeni wieków pojęcie jakości ewoluowało, od abstrakcyjnych idei starożytnych filozofów po konkretne standardy i oczekiwania współczesnego społeczeństwa. Dla jednych jakość oznacza doskonałość, dla innych równowagę, a dla jeszcze innych moralność czy użyteczność. Obecnie jakość jest związana z zadowoleniem klienta, innowacyjnością i zgodnością z normami jakości. Bez względu na kontekst, jakość nadal pozostaje fundamentalnym elementem, który kształtuje nasze życie i decyzje.

Przez wieki ludzie kształtowali swoje pojęcie jakości, a współcześnie pozostaje ono jednym z kluczowych czynników, które definiują naszą codzienność. Odkrycie różnych perspektyw na jakość pomaga nam zrozumieć, jak wielowymiarowe i złożone jest to pojęcie, a także ja silnie uwarunkowane kulturowo. W miarę jak świat się zmienia, nasze pojęcie jakości również ewoluuje, pozostając jednocześnie niezmiennie ważne dla naszych życzeń i działań.